توبه (مفردات‌نهج‌البلاغه)تَوْبَه (به فتح تاء) یا توب و متاب یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای رجوع و برگشتن که حضرت علی (علیه‌السلام) پس از بیعت، به مردم در بیانی از این واژه استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیتَوْبَه (به فتح تاء) یا توب و متاب، به معنای رجوع و برگشتن آمده است. در قاموس و صحاح و اقرب الموارد، قید معصیت را اضافه کرده و گفته‌اند: رجوع از معصیت؛ امّا مطلق رجوع صحیح است؛ زیرا این لفظ درباره خدای تعالی نیز مکرّر به کار رفته است: «لَقَدْ تابَ اللَّهُ عَلَی النَّبِیِّ وَ الْمُهاجِرِینَ وَ الْاَنْصارِ.» ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) پس از بیعت، به مردم در ضمن کلامی فرمودند: «و اصلحوا ذات بینکم و التوبة من ورائکم و لا یحمد حامد الّا ربّه و لا یلم لائم الّا نفسه.» همچنین امام (علیه‌السلام) در بیانی دیگر می‌فرماید: «و لا خیر فی الدنیا الا لرجلین: رجل اذنب ذنبا فهو یتدارکها بالتوبة و رجل یسارع فی الخیرات.» واژه «متاب» فقط یک‌بار در نامه ۳۱ آمده است. ۳ - تعداد کاربرداین واژه ۳۱ بار در «نهج البلاغه» آمده است. ۴ - پانویس۵ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «توبه»، ص۱۷۸-۱۷۷. |